به گزارش حاشیه ورزش، مدت طولانی است که ورزش دنیا در مسیر توسعه گام برداشته و نه تنها به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای ارتقاء سلامت مردم شناخته شده بلکه ابعاد گسترده تری پیدا کرده که شاید مهم ترین آن را بتوان به حوزه اقتصادی مرتبط دانست و به عنوان یک مسیر درآمدزا توجه فعالان اقتصادی را به خود جلب کرده است. جامعه سالم چه از نظر جسمی و چه از نظر ذهنی جز با سلامت بدنی افراد حاصل نمی شود و یکی از مهم ترین دلایل نشاط اجتماعی توجه ویژه به ورزش و فعالیت بدنی است.
مورد بسیار مهم دیگر اینکه در حوزه ورزش همگانی، کشورها به این نتیجه دست یافته اند که پیشگیری بهتر از درمان است و با برجسته کردن اهمیت ورزش برای مردم سرزمین خود اینگونه ابتلای آن ها را به انواع بیماری ها به ویژه بیماری های زمینه ای کاهش داده اند.
شاید بتوان مهم ترین ماموریت وزارت ورزش را توسعه ورزش همگانی قلمداد کرد، جایی که با توجه به آمارها در حوزه «کم تحرکی» شرایط برای مردم ایران حکایت از یک هشدار جدی دارد؛ هشداری که عدم توجه به آن جز مرگ و میر نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت و سهل انگاری در این خصوص باعث شده طی سال های اخیر شاهد وخیم شدن وضعیت سلامت مردم باشیم و ادامه این روند در سال های آینده فاجعه ای جبران ناپذیر را به دنبال خواهد داشت.
میانگین شیوع کم تحرکی در کشور به ۵۶ درصد رسیده است و در این بین کم تحرکی، عامل ۸۲ درصد از مرگ و میرها در ایران است و به طور حتم این وضعیت متناسب با شیوع ویروس کرونا تشدید می شود و این درحالی است که کم تحرکی در بین زنان ۶۴ درصد و سهم کم تحرکی در بین مردان ۴۶ درصد است؛ بنابراین چاره ای جز توسعه ورزش همگانی که تمامی زنان و مردان را در تمامی رده های سنی تشکیل می دهد پیش روی دولتمردان و به ویژه مسئولان وزارت ورزش و جوانان وجود ندارد.
در حوزه ورزش قهرمانی نیز اگر قصد داریم در مسیر درست گام برداریم، باید توسعه ورزش مدارس به عنوان مهم ترین مسئله در دستور کار قرار گیرد چرا که در زمینه ورزشی و در حوزه تربیت بدنی در مدارس، فلسفه وجودی اشتباهی را مدنظر قرار داده‌ایم و اگر قصد داریم در میادین بین‌المللی ورزش به نتایج مطلوب دست یابیم، نیازمند مشارکت جدی ورزش دانش آموزی خواهیم بود و در صورتی که این هدف‌گذاری محقق نشود اتفاقی در مورد جایگاه ایران در میادین بین‌المللی رخ نخواهد داد و شرایط جدیدی را تجربه نخواهیم کرد و همین روال، همچون گذشته ادامه پیدا می‌کند.
وزارت ورزش و جوانان در تاریخ هشتم دی ماه ۱۳۸۹ و پس از ادغام سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان در مجلس هشتم تشکیل شد و از آن زمان تا کنون هدایت آن بر عهده محمد عباسی (وزیر دولت دهم)، رضا صالحی امیری (سرپرست در دولت یازدهم)، محمد شریعتمداری (سرپرست در دولت یازدهم)، محمود گودرزی (وزیر دولت یازدهم)، نصرالله سجادی (سرپرست در دولت یازدهم) و مسعود سلطانی‌فر (وزیر دولت یازدهم و دوازدهم) بود و حمید سجادی با کسب رای اعتماد از مجلس یازدهم به عنوان چهارمین وزیر ورزش ایران انتخاب شد.
اهداف تشکیل وزارت ورزش و جوانان، مطابق با قانون اهداف، وظایف و اختیارات این وزارتخانه در حوزه ورزش در هفت محور اصلی خلاصه می شود که شامل توسعه و تعمیم ورزش همگانی، توسعه و ارتقای ورزش قهرمانی، ساماندهی و گسترش ورزش حرفه‌ای، حمایت و تقویت ورزش تربیتی، توسعه و تقویت ورزش بانوان، تحکیم و تقویت معنویت و ارزش‌های اخلاقی و منش پهلوانی در ورزش مبتنی بر فرهنگ اسلامی- ایرانی و نیز ارتقاء و ترویج شایستگی‌های فنی- حرفه‌ای در جامعه ورزش است.
در تعریف ورزش تربیتی آمده است؛ ورزشی که از سوی خانواده، باشگاه رسمی و نهادهای رسمی آموزشی به ویژه مهدهای کودک، مدارس و دانشگاه‌ها به صورت برنامه‌ریزی شده پیگیری می‌شود و هدف آن توسعه مهارت‌های حرکتی ورزشی پایه است. ورزش قهرمانی حوزه رقابتی سازمان یافته تعریف شده که با توجه به مقررات خاص هر رشته برای ارتقای نصاب (رکورد) های ورزشی و کسب رتبه یا نشان (مدال) انجام می‌شود و در توضیح ورزش حرفه ای عنوان شده که ورزشی است سازمان یافته که با رعایت مقررات خاص هر رشته با هدف کسب انتفاع مالی ورزشکار و سایر ذی‌نفعان در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی انجام می شود.
وزارت ورزش چه اقداماتی باید انجام دهد؟
بر اساس قانون اهداف، وظایف و اختیارات وزارت ورزش و جوانان، وظایف قانونی این وزارتخانه در حوزه ورزش شامل ۲۵ بند است که اقدام در جهت بهره‌مندی اقشار مختلف جامعه از برنامه‌ها و فعالیت‌های ورزشی به منظور تحقق تربیت‌بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح، تهیه و تدوین برنامه‌های میان مدت و سالانه ورزش کشور با استفاده از ظرفیت دستگاه‌های ذیربط و نظارت بر حسن اجرای آن ها و استفاده از ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی و بهره‌مندی از دانش فنی و کاربردی حوزه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی موجود کشور به منظور ارتقای علمی ورزش سه مورد ابتدایی آن است.
ترویج ارزش‌ها و موازین اسلامی و ارزش‌های فرهنگی- اخلاقی، انقلابی، منش پهلوانی در ورزش، جذب، ساماندهی و تسهیل مشارکت، تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به منظور توسعه ورزش کشور، تعیین چهارچوب‌ها و دستورالعمل اجرائی فعالیت‌های ورزشی و نظارت بر حسن اجرای آن ها کشف، پرورش و حمایت از استعدادها در ورزش و نیز مناسب‌سازی اماکن و فضاهای ورزشی جهت بهره‌برداری و حضور بانوان و خانواده‌ها و معلولان جسمی و حرکتی پنج مورد دیگر از وظایف این وزارتخانه در حوزه ورزش را تشکیل می دهد.
تسهیل دسترسی مردم برای تماشای مسابقات ورزشی مهم بین‌المللی و ملی در مکان‌های عمومی و محیط‌های ورزشی روستایی و شهری کشور، نظارت بر حسن اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌های ورزشی تمامی دستگاه‌های اجرایی و بخش‌های غیردولتی و ارزیابی عملکرد آن ها و ارائه گزارش به مراجع ذیربط، صدور و لغو مجوز فعالیت رشته و سبک‌های ورزشی در قالب فدراسیون‌ها، انجمن‌ها، کمیته‌ها و سایر تشکل‌های مربوط سه مورد دیگر از وظایف تعریف شده است.
دو مورد دیگر از وظایف تعریف شده، صدور و لغو پروانه تاسیس و فعالیت اتحادیه باشگاه‌های ورزشی، باشگاه‌ها، اماکن و مراکز ارائه دهنده خدمات ورزشی و تندرستی پس از بررسی صلاحیت‌های عمومی، اخلاقی، علمی و حرفه‌ای و نظارت بر فعالیت آن ها (فعالیت‌های رسمی تربیت‌بدنی مدارس، دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه به جز فعالیت باشگاه‌های ورزشی آنها از شمول این بند مستثنی است) و نیز حمایت، نظارت و هماهنگ‌سازی فعالیت‌های تمامی نهادهای ورزشی اعم از کمیته ملی المپیک، کمیته ملی پارالمپیک، فدراسیون‌ها، انجمن‌ها، هیات‌ها و کمیته‌های ورزشی به منظور حسن اجرای وظایف است.
توسعه ارتباطات و حمایت از حضور نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در مجامع ورزش بین المللی و عضویت یا نمایندگی در سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی ورزشی با هماهنگی و همکاری وزارت امور خارجه و نیز تهیه طرح آمایش سرزمینی ورزش کشور توسط وزارت حداکثر شش ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون طبق قوانین مربوطه موارد ۱۴ و ۱۵ وظایف وزارت ورزش و جوانان در حوزه ورزش را شامل می شود.
تامین متناسب و متوازن زیرساخت‌ها، امکانات و نیروی انسانی مورد نیاز توسعه ورزش در سطح کشور، تهیه و تدوین آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل های مربوط به اعزام ورزشکاران و مربیان به خارج از کشور و همچنین ورود ورزشکاران، مربیان و تیم‌های ورزشی خارجی به داخل کشور و نظارت بر حسن اجرای آن ۲ مورد دیگر از وظایف است.
احیاء و تقویت ورزش‌های ملی و روستایی و بازی‌های بومی، محلی و توسعه زیرساخت‌های آن و تلاش برای ارتقاء و ترویج جهانی آنها با هماهنگی دستگاه‌های ذی ربط، ارتقاء و تقویت جایگاه ورزش قهرمانی کشور در عرصه‌های جهانی و بین‌المللی و نیز ایجاد فرصت‌های مناسب و عادلانه برای گسترش ورزش بانوان و معلولان وظایف شماره ۱۸، ۱۹ و ۲۰ این وزاتخانه در حوزه ورزش است.
تهیه و ارائه استانداردها و معیارهای تخصصی مربوط به احداث و بهره‌برداری از اماکن و تجهیزات ورزشی در کشور و نظارت بر حسن اجرای آن، فراهم کردن بستر و امکانات لازم جهت ورزش همگانی با رویکرد ورزش آسان، ارزان و در دسترس برای عموم مردم و نیز همکاری و هماهنگی با بخش گردشگری و محیط زیست در بهره‌گیری از ظرفیت‌های ورزشی کشور سه مورد دیگر از این وظایف است.
دو وظیفه پایانی وزارت ورزش و جوانان در حوزه ورزش، شامل تعیین تعرفه و قیمت ارائه خدمات ورزشی و تندرستی و هزینه صدور پروانه باشگاه و مجوز احداث ورزشگاه توسط وزارت پس از تصویب هیات وزیران به صورت سالانه و نظارت بر حسن اجرای آنها و نیز ایجاد، نگهداری، بهره‌برداری و تجهیز اماکن ورزشی است.
اختیارات قانونی وزارت ورزش
اختیارات وزارت ورزش و جوانان در حوزه ورزش بر اساس قانون اهداف، وظایف و اختیارات این وزارتخانه در هشت محور خلاصه شده است که به ترتیب شامل حمایت از برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و پژوهشی مرتبط با حوزه تربیت‌بدنی و ورزش کشور، کسب درآمدهای پایدار از محل تبلیغات رسانه‌ای و محیطی ناشی از پخش مسابقات ورزشی و فروش بلیط برای فدراسیون‌ها و باشگاه‌های ورزشی است.
علاوه بر این موارد، واریز عواید حاصل از بهره‌برداری و اجاره مجموعه‌ها، اماکن و اراضی متعلق به وزارت ورزش و سایر درآمدهای ناشی از قوانین و مقررات مصوب مربوطه، به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور و تخصیص معادل وجوه واریزی به وزارت در قالب بودجه‌های سنواتی طی ردیف اختصاصی جهت تحقق اهداف و وظایف محوله در این قانون دیگر اختیاری است که این وزارتخانه می تواند بر اساس آن عمل کند.
بهره‌برداری از اراضی و فضاهای مورد نیاز وزارت ورزش برای امور ورزشی در سطح خشکی، آبی و هوایی با رعایت قوانین و مقررات موضوعه، پیش‌بینی تسهیلات و به کارگیری تمهیدات لازم جهت تشویق و توسعه فعالیت‌های بخش خصوصی با هدف توسعه مشارکت مردمی و گسترش نهضت داوطلبانه در حوزه ورزش و نیز بهره‌مندی از ظرفیت خیرین ورزش یار و تسهیل شرایط مشارکت آنان در اداره اماکن ورزشی خیرساز سه اختیار قانونی دیگر این وزارتخانه بر اساس قانون است.
کمک به تامین هزینه‌های برگزاری مسابقات و مراسم و رویدادهای ورزشی و اعطای جوایز و کمک به قهرمانان، فدراسیون‌ها، انجمن‌ها، هیات‌های ورزشی و باشگاه‌های فعال در زمینه‌های مختلف ورزشی به جز ورزش حرفه‌ای از محل اعتبارات سنواتی بودجه کل کشور در چهارچوب مصوبات هیات وزیران و نیز تسهیل فعالیت دانش آموختگان علوم ورزشی در مراکز و باشگاه‌های ورزشی برای ارائه خدمات مطلوب به جامعه و نظارت مستمر بر آن دو اختیار قانونی دیگر وزارت ورزش و جوانان در حوزه ورزش بر اساس قانون اهداف، وظایف و اختیارات وزارت ورزش و جوانان است.
مدیریت ورزش ایران نیازمند چه تغییراتی است؟
روی کار آمدن دولت سیزدهم و انتخاب چهارمین وزیر ورزش و جوانان شرایط جدیدی را برای ورزش کشور رقم زده است و جامعه ورزش چشم انتظار اقدامات اثرگذار و مطلوبی هستند که ماحصل آن تغییر وضع موجود و حرکت در مسیری روشن و دستیابی به آینده ای موفقیت آمیز است. در این بین اما توجه به استفاده از افراد متخصص مهم ترین فاکتوری است که باید در وزارت ورزش و جوانان مدنظر قرار گیرد و ورزش کشور دیگر به عنوان یک حیات خلوت تلقی نشود و شاهد اتفاقات خوشایند در این حوزه باشیم.
به طور حتم استفاده از افرادی که کارنامه آن ها مشخص است و طی سال های گذشته صرفا به دنبال منافع شخصی خود بوده اند و با رفتن یک وزیر و آمدن وزیری دیگر نظرشان تغییر می کند، دستاوردی جز تباهی و ناکارآمدی برای ورزش کشور به همراه ندارد؛ همان هایی که در حوزه تربیت بدنی به دور از تخصص آکادمیک و تجربی، فرسنگ ها از علم روز ورزش دنیا فاصله دارند و تنها کارکردشان مدح و ستایش افراد بالادستی است و بارها امتحان خود را پس داده اند.
اگر وزارت ورزش و جوانان و سکاندار اصلی هدایت آن، هدفی جز تغییر و دستیابی به موفقیت بر اساس برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت ندارد، باید با رویکرد قبلی و فعلی خداحافظی کند و بدور از تغییرات اتوبوسی، صرفا با حفظ افراد توانمند در بدنه وزارت ورزش و جوانان و جذب افراد متخصص، با دانش و تجربه، شرایطی را رقم بزند که ورزش ایران در مسیر جدیدی گام بردارد و در نهایت توسعه ورزش همگانی، ورزش قهرمانی و حرفه ای، ورزش بانوان و نیز ورزش تربیتی را رقم بزند.
