به گزارش حاشیه ورزش ، دریافت مواد غذایی و ترکیبات مغذی نقش موثری در افزایش توان و بهینه‌سازی عملکرد ورزشکاران در تمامی سطوح از مبتدی تا حرفه‌ای، از کودکان تا سالمندان داشته و برای تمام مقاصد ورزشی از کسب عناوین قهرمانی تا مبادرت به ورزش برای اصلاح وزن و ترکیب بدن، باید ملاحظات و نکات تغذیه‌ای خاصی را در دستورکار قرار داد.
عوامل اساسی موثر بر عملکرد ورزشی شامل ۳ مورد اساسی اعم از ژنتیک مناسب (تناسب اندام فرد از نظر ساختاری و ترکیبی با نوع و الگوی ورزشی)، تمرین مناسب ورزشی (برای برقراری و دستیابی به تطبیق و فیزیولوژیک با شرایط رقابتی)، تغذیه و دریافت مواد غذایی (به مفهوم تامین و کفایت دریافت مواد مغذی متناسب با نیازهای خاص شرایط ورزش) است.
مهمترین نکات تغذیه‌ای که باید یک ورزشکار مورد نظر قرار دهد نیز شامل دریافت مواد غذایی بر اساس اصول تنوع و تعادل، رصد توزیع درشت مغذی‌ها در طول روز، پرهیز از از نگرش منفی تبعیض‌آمیز یا نگرش مثبت اغراق‌آمیز، غافل نشدن از تاثیرات و جنبه‌های روان‌شناختی مواد غذایی و غافل نشدن از تاثیرات و جنبه‌های روان شناختی مواد غذایی می‌شود.
دریافت مواد غذایی بر اساس اصول تنوع و تعادل
دریافت مواد غذایی متنوع یکی از فرآیندهای اطمینان بخش در جهت افزایش اطمینان از دریافت مواد مغذی کافی است؛ به طور مثال خرما و پرتقال هر دو از گروه میوه‌ها محسوب می‌شوند اما میزان ویتامین ث یا اسیدآسکوربیک موجود در خرما بسیار ناچیز است در حالی که پرتقال یکی از بهترین منابع ویتامین ث محسوب می‌شود.
همچنین زمانی که میزان دریافت عنصر روی در یک ورزشکار نوجوان (در سنین رشد) به یک دغدغه تبدیل می‌شود، باید توجه داشت که میزان عنصر روی در ران مرغ تا سه برابر بیشتر از سینه مرغ است، بنابراین باید تا حد امکان از مواد غذایی متنوع تر انتخاب کرد.
دریافت متعادل مواد غذایی به معنای دریافت متناسب با نیازهای تغذیه ای و میزان و شدت ورزش است به گونه ای که ورزشکار نه دچار کمبود مواد مغذی شود و نه اضافه دریافت به وجود آید.
یکی از مهمترین شاخص‌های رعایت تعادل، تناسب اندام و وزن بدن و از دیگر کاربردهای تعادل تغذیه‌ای، دریافت مواد غذایی در بازه‌های زمانی است. بررسی ها نشان می‌دهد که اگر فرد، کالری روزانه خویش را در ۳ وعده و نیز ۲ تا ۳ میان وعده دریافت کند، میزان تشکیل چربی یا احتمال افزایش وزن وی کمتر از فردی است که همان میزان کالری را در ۲ وعده غذایی دریافت کرده است.
رصد توزیع درشت مغذی‌ها در طول روز
بر اساس این مطلب که از سوی محمد حضوری تهیه شده و از سوی فدراسیون پزشکی ورزشی در اختیار ایسنا قرار گرفته، آمده است: دریافت پروتئین در صبحانه موجب ارتقای حس سیری در طول روز و مدیریت بهینه قند خون می‌شود، همچنین در ورزشکاران باید میزان کربوهیدرات دریافتی را در وعده و میان‌وعده‌های قبل از ورزش تا حدود دو برابر حالت عادی افزایش داد.
پرهیز از نگرش منفی تبعیض‌آمیز یا نگرش مثبت اغراق آمیز
امروزه متاسفانه شاهد نگرش منفی به برخی مواد غذایی از یک سو و نگاه اغراق‌آمیز و جادویی به برخی مواد غذایی هستیم و موارد متعددی از این دست نظیر «برنج عامل چاقی و افزایش وزن»، «دانه چیا، عامل کاهش وزن» فراوان است.
این در حالی است که این موارد بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و یا مبنای علمی ندارند. در مورد مثال‌های فوق نیز باید توجه داشت که وزن بدن ما با میزان کالری و انرژی دریافتی متناسب است و منبع انرژی تاثیر اندکی در آن دارد.
غافل نشدن از تاثیرات و جنبه‌های روان شناختی مواد غذایی
برخی افراد حس خوب و یا تجارب قبلی از مصرف مواد غذایی خاصی را داشته و بر این مبنا ممکن است به مصرف آن ماده غذایی اقبال بیشتری داشته باشند. این امر مختص به ایران نبوده و در تمام کشورها قابل مشاهده است و در صورت مشاهده و یا برخورد با این افراد باید دو نکته را در نظر داشت؛ اول اینکه دیدگاه مثبت و منفی نداشته و باورهای فرد را شماتت نکنید. نکته دوم اینکه صبور باشید و با آموزش و ارشاد تلاش کنید تا فرد را آگاه کرده و در یک بازه زمانی فرد به صورت آگاهانه نسبت به اصلاح موضوع اقدام کند.
