دره یخار، واقع در ضلع شرقی کوه دماوند، یکی از مرگبارترین و اسرارآمیزترین مناطق کوهنوردی ایران به‌شمار می‌رود. این دره که در ارتفاع حدود ۴۵۰۰ متری قرار دارد، به دلیل شیب بسیار تند، ریزش‌های سنگ مهلک و شرایط آب‌و‌هوایی غیرقابل پیش‌بینی، تاکنون جان بسیاری از کوهنوردان را گرفته و به «دره مرگ» شهرت یافته است.
شیب عمودی، تله مرگ در مسیر بازگشت از قله
دره یخار در مسیر بازگشت از قله دماوند واقع شده است. شیب تند آن که در برخی نقاط به ۹۰ درجه می‌رسد، در ترکیب با وزش شدید بادها، عملاً مسیری خطرناک و غیرقابل بازگشت را ایجاد می‌کند. یک قدم اشتباه در این ارتفاع می‌تواند به سقوطی مرگبار منجر شود.
سنگ‌هایی مرگ‌آفرین با سرعت مرگبار
یکی از اصلی‌ترین خطرات دره یخار، ریزش سنگ‌هایی به وزن ۱۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم از دیواره‌های آن است. این سنگ‌ها با سرعتی بالغ بر ۷۰ تا ۸۰ کیلومتر در ساعت به پایین سرازیر می‌شوند و کوچک‌ترین غفلت می‌تواند به بهای جان کوهنورد تمام شود.
مه، بوران و سرما؛ دشمنان ناپیدای جان انسان
شرایط جوی نامتعادل و ناگهانی در این منطقه شامل مه غلیظ، بوران و سرمای منفی ۴۰ درجه، بارها مسیر را برای کوهنوردان به تله‌ای مرگبار تبدیل کرده است. در تابستان ۱۴۰۱، دو کوهنورد اهل کرمانشاه به دلیل شرایط جوی وارد این دره شدند و جان خود را از دست دادند.
پیکرهایی که هیچ‌گاه بازنگشتند
بر اساس گزارش امدادگران، دست‌کم ۷ جسد در اعماق دره یخار باقی مانده‌اند که به‌دلیل ریزش‌های سنگی و وضعیت خطرناک منطقه، امکان بازیابی آنها وجود ندارد. پیکر یکی از کوهنوردان مالزیایی نیز پس از ۱۱ ماه جست‌وجو توسط امدادگران کشف شد.
روایت‌هایی از دل خطر
امدادگران کوهستان که بارها برای نجات یا بازیابی اجساد به این دره اعزام شده‌اند، روایت‌هایی تکان‌دهنده از عملیات‌های خود دارند. در یکی از موارد، تیمی از امدادگران برای یافتن پیکر یک کوهنورد، ۲۸ روز تمام در کوهستان جست‌وجو کردند؛ در حالی که سنگ‌ها همچون «توپ جنگی» به سمت‌شان شلیک می‌شد.
تلاش‌ها برای کاهش تلفات
با توجه به تلفات انسانی بالا، جمعیت هلال احمر پیشنهاد نصب تیرهای نوری در مسیر دره را داده است تا با استفاده از نور چراغ قوه، در تاریکی شب نیز مسیر قابل تشخیص باشد. این اقدام در حال بررسی کارشناسی است. همچنین فدراسیون کوهنوردی در مردادماه ۱۴۰۱ به‌دلیل بارندگی و ریزش سنگ، صعود به قله دماوند را به‌طور موقت ممنوع اعلام کرد.
هشداری برای کوهنوردان
با وجود هشدارها و تلاش‌های پیشگیرانه، همچنان شاهد حوادث مرگبار در این مسیر هستیم. کارشناسان و امدادگران تاکید دارند که هیچ قله‌ای ارزش به خطر انداختن جان انسان را ندارد و رعایت نکات ایمنی باید در اولویت کوهنوردان قرار گیرد.
